استفاده از آب مقطر برای گیاهان
هنگام نگهداری از گیاهان، باید به تمام موارد مختلفی که گیاهان شما برای رشد نیاز دارند فکر کنید. از این میان، آب ممکن است سادهترین راه برای تامین به نظر برسد، زیرا در خانههای ما به راحتی در دسترس است.
اما همه چیز به این سادگی نیست. همه چیز بستگی به این دارد که آب خود را از کجا تهیه میکنید، و این روزها، یافتن آب با کیفیت به خودی خود یک درخواست سخت است.
کیفیت آب لوله کشی در بسیاری از نقاط جهان بسیار بد است.

آب مقطر چیست؟
تقطیر فرآیندی است که تبخیر و تراکم را برای جداسازی اجزای یک مخلوط مایع ترکیب میکند. میتوان از آن برای حذف ناخالصیها و ایجاد شکل خالص مایع استفاده کرد.
در طبیعت، همه مواد را میتوان در دمای خاصی تبخیر کرد. تقطیر از این واقعیت استفاده میکند که مواد مختلف در سطوح دمایی مختلف تبخیر میشوند.
تقطیر یک فرآیند صنعتی رایج است که برای تولید موادی مانند بنزین و سایر مواد پتروشیمی، الکل و البته آب مقطر استفاده میشود.
آب به دلیل جایگاهش به عنوان «حلال جهانی» در هیچ کجای طبیعت به خالصترین شکل خود وجود ندارد. همیشه چیزی یا چیزهایی حل شده در آن یافت میشود.
با استفاده از فرآیند نسبتاً سادهای که به عنوان تقطیر با بخار شناخته میشود، میتوانیم اکثریت قریب به اتفاق ناخالصیها و مواد محلول معمولی را از آب معمولی حذف کنیم. این مواد عبارتند از:
مواد معدنی محلول
مواد شیمیایی آلی
فلزات سنگین
گازهای فرار محلول
باکتریها، تک یاختهها، ویروسها
سایر آلایندهها

مایعی که در نتیجه این تقطیر با بخار بدست میآوریم، آب مقطر است که بسیار بسیار خالصتر از آبی است که با آن شروع کردیم. تقطیر مرحله مهمی در فرآیند تولید آب تصفیه شده است.
آب مقطر برای گل و گیاه – چرا از آن استفاده نکنید بهتر است؟
هنگامی که در مورد آب مقطر و فواید برای گیاهان صحبت میکنیم، باید یک تمایز مهم را درک کنیم: آب مقطر برای سلامت گل و گیاه لزوما برتر از آب طبیعی نیست.
آب خالص موجود در طبیعت حاوی مواد معدنی محلول است که بسیاری از آنها برای سلامت گیاهان بسیار مفید هستند. اما در دنیای مدرن، به لطف آلودگی گسترده، بیشتر آبها حاوی مجموعهای از آلایندهها، مواد شیمیایی و سایر ناخالصیهای سمی هستند.
این یکی از دلایل اصلی است که ما مجبور میشویم مراحلی مانند تقطیر را برای نیازهای رشد گیاه خود در نظر بگیریم.
همانطور که گفته شد، کشت در فضای باز در خاک واقعاً نیازی به آب مقطر ندارد، مگر اینکه در مورد منبع آب به شدت آلوده صحبت کنیم. در بیشتر موارد دیگر، گیاهان معمولی مکانیسمهای دفاعی متعددی در برابر ناخالصیها دارند.
خاک اغلب به عنوان یک مانع موثر عمل میکند که از ریشه گیاهان در برابر بسیاری از ناخالصیهای موجود در آب محافظت میکند. البته این میتواند منجر به تجمع آلایندهها شود.
این تجمع تهدید اصلی برای سلامت گیاه از ناخالصیهای محلول در آب لوله کشی است. اما پس از آن، باران اغلب یک عامل پاککننده عالی است زیرا این آلودگیها را از خاک میشوید.
بنابراین، اگر ما در مورد آب لولهکشی معمولی صحبت میکنیم که تقریباً مطابق با استانداردهای تجویز شده توسط EPA (یا حتی کمی بدتر) است، احتمالاً میتوانید از استفاده از آن در باغهای بیرونی خود خیالتان راحت باشد.

چگونه آب مقطر میتواند برای گیاهان مفید باشد؟
چندین مورد خاص وجود دارد که استفاده از آب مقطر را میتوان توجیه کرد: یکی برای باغبانی گلخانهای است. دیگری هیدروپونیک است.
اینها هم محیطهای رشد بسیار محدود و هم کنترل شده هستند. منظور ما این است که عوامل خارجی مانند باران در اینجا نقش مهمی ندارند.
اگر از آب ناامن یا آلوده استفاده کنید، این میتواند منجر به عواقب متعددی شود. در یک سیستم رشد بسته، تجمع زیادی از آلایندهها در داخل سیستم وجود خواهد داشت.
در گلخانهها، این ناخالصیها اطراف خاک ریشه شروع به تجمع میکند.
تجمع آلایندهها و ناخالصیها تأثیر شدیدی بر محصول میگذارد و رشد و عملکرد آنها را کاهش میدهد و حتی میتواند در دراز مدت آنها را از بین ببرد. با در نظر گرفتن این موضوع، بسیاری از باغداران ترجیح میدهند از آب مقطر یا تصفیه شده در گلخانههای خود استفاده کنند.
تاثیر آب مقطر بر هیدروپونیک
در هیدروپونیک، آب باید نقش اصلی را در غیاب خاک ایفا کند. این بدان معنی است که هر گونه آلاینده یا ناخالصی حل شده تأثیر فلج کنندهتری بر سیستم رشد خواهد داشت.
بدون هیچ خاکی برای فیلترکردن ناخالصیها، احتمال تجمع مواد شیمیایی و معدنی و ریشه گیاه و در محیط رشد به طور تصاعدی افزایش مییابد.

همچنین در هیدروپونیک، آب تنها وسیله نقلیه برای رساندن مواد مغذی به ریشه است. کیفیت آب و سطوح pH میتواند بر نحوه مؤثر رساندن مخلوط مواد مغذی به ریشههای گیاه تأثیر بگذارد.
اگر آب لولهکشی شما از کیفیت بسیار پایینی برخوردار است، یا اگر منبع آب محلی شما دارای pH آب بالا است (مانند آب چاه)، این میتواند خبر بدی برای سیستم رشد شما باشد.
مواد معدنی و آلایندهها ممکن است در ریشه جمع شوند، در حالی که گیاهان شما از کمبود مواد مغذی گرسنه میمانند. در چنین شرایط استثنایی، آب مقطر میتواند جایگزین مناسبی باشد.
و استفاده از آب مقطر نیز به خوبی با کل مفهوم هیدروپونیک همکاری میکند: جایی که شما کنترل کاملی بر تمام ورودیها دارید. استفاده از آب مقطر به این معنی است که شما حتی بر آنچه در آبی که به گیاهان میرسانید حل میشود، کنترل دارید.
این همچنین میتواند منجر به چالشهای مهمی شود که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
آب مقطر و pH و سطوح مواد معدنی
قانون شماره یک هیدروپونیک هنگام اضافه کردن آب به سیستم شما این است که شما باید سطح pH را همیشه بررسی کنید. این برای اطمینان از موثر بودن مخلوط مواد مغذی شما در هر زمان بسیار مهم است.
داستانهای زیادی از تولیدکنندگان هیدروپونیک وجود دارد که نتایج متفاوتی دارند. افراد مشابه اغلب با استفاده از آب لوله کشی به جای آب مقطر، نتایج مشابه یا حتی بهتری پیدا میکنند.
دو دلیل احتمالی وجود دارد که میتواند بر عملکرد هیدروپونیک آب مقطر تأثیر بگذارد. آنها pH آب و سختی آب هستند.
محدوده pH ایده آل برای هیدروپونیک معمولاً نزدیک به 6 (یا بین 5.8 و 6.4) است. این محدوده بهینه برای اکثر گیاهان برای جذب مواد مغذی حیاتی به نسبت صحیح است.
PH آب مقطر خالص به 7 خنثی نزدیکتر است، اما برای مدت طولانی در آنجا باقی نمیماند. آب خالص بسیار خورنده است و با CO2 موجود در هوا واکنش داده و اسیدهای ضعیفی تشکیل میدهد که PH را به 5.8 یا 6 نزدیک میکند.
هر زمان که آب مقطر اضافه میکنید، همیشه pH را بررسی کنید تا مطمئن شوید که در محدوده بهینه است.
آب معمولی حاوی مقدار نه چندان ناچیز کلسیم و منیزیم است. این مواد معدنی قلیایی به افزایش pH آب کمک میکنند. آنها همچنین برای سلامت گیاهان مهم هستند.
وقتی آب لولهکشی را تقطیر میکنید، محتوای معدنی آن به صفر میرسد. مخلوطهای مغذی هیدروپونیک برای کار در آبی که انتظار میرود حاوی سطوح پایین تا متوسط کلسیم و منیزیم باشد، متعادل هستند.

بنابراین اگر از آب مقطر استفاده میکنید، ترکیب مواد مغذی معدنی و سطح pH بهینه را ندارد. یک روش ساده و در عین حال بسیار مؤثر برای مقابله با این امر، افزودن مکملهای کلسیم و منیزیم است که معمولاً Cal-Mag نامیده میشود به آب مقطر.
به طور خلاصه، اگر قصد دارید به جای آب لولهکشی از آب مقطر استفاده کنید، موارد زیر را انجام دهید:
PH آب را بررسی کنید
Cal-Mag را در مقادیر توصیه شده اضافه کنید
دوباره PH را بررسی کنید
چگونه خودتان آب مقطر درست کنید
یک گزینه آسان اما بالقوه گران، خرید آب مقطر از فروشگاه است.
اما میتوانید به راحتی آب را در خانه خود تقطیر کنید.
راهنماهای متعددی در مورد این موضوع، از جمله ویدئو، به صورت آنلاین موجود است.
مفهوم اصلی ساده است: شما آب را در یک ظرف دربسته، با یک کاسه کوچکتر بالای آب (یا شناور یا معلق) میجوشانید.
نتیجه گیری(آب مقطر برای گیاهان)
تصفیه آب کار ساده ای نیست. روشهای پیشرفته مانند تقطیر و اسمز معکوس انرژیبر هستند و میتوانند بسیار بیشتر از استفاده از آب لوله کشی معمولی هزینه داشته باشند.
در بیشتر موارد، استفاده از آب معمولی برای هیدروپونیک در سطح سرگرمی بیش از حد کافی است. قاعده کلی در اینجا این است که اگر آب برای مصرف شما بیخطر است، برای گیاهان نیز بیخطر است.
برای حذف کلر و سایر ناخالصیها فقط باید چند اقدام احتیاطی اساسی انجام دهید.
اما در صورت مواجهه با موارد شدید آلودگی آب، یا رشد گیاهان بسیار حساس، تقطیر گزینه مناسبتری میشود.
سوالات رایج(آب مقطر برای گیاهان)
1. آیا استفاده از آب مقطر برای گیاهان مفید است؟
بله، استفاده از آب مقطر برای بسیاری از گیاهان مفید است، زیرا فاقد نمک، فلزات سنگین، کلر، فلوراید و سایر مواد شیمیایی موجود در آب لولهکشی است. این موضوع بهویژه برای گیاهان حساس مانند ارکیده، فیتونیا، بنفشه آفریقایی، و دراسنا اهمیت دارد، زیرا این مواد ممکن است باعث آسیب به ریشهها یا تغییر pH خاک شوند.
2. چه تفاوتی بین آب مقطر و آب لولهکشی برای گیاهان وجود دارد؟
آب لولهکشی معمولاً دارای کلر، فلوراید، آهک و دیگر املاح معدنی است که ممکن است به مرور زمان در خاک انباشته شده و به گیاه آسیب برساند. در مقابل، آب مقطر کاملاً خالص است و چنین ترکیباتی ندارد، بنابراین برای گیاهانی که به املاح حساس هستند، انتخاب بهتری محسوب میشود.
3. آیا استفاده مداوم از آب مقطر برای گیاهان و گل ضرر دارد؟
اگرچه آب مقطر فاقد مواد مضر است، اما همچنین هیچگونه مواد معدنی مفیدی هم ندارد. بنابراین در استفاده بلندمدت، اگر خاک یا کود مناسبی استفاده نشود، ممکن است گیاه دچار کمبود عناصر غذایی شود. توصیه میشود از کودهای مایع حاوی عناصر ضروری مانند نیتروژن، پتاسیم، منیزیم و آهن استفاده شود تا این کمبود جبران گردد.
4. چه گیاهانی بیشترین بهره را از آب مقطر میبرند؟
گیاهانی مانند:
ارکیده
بنفشه آفریقایی
گیاه هوازی (تیلاندسیا)
فیتونیا
پپرومیا
دراسنا
که به شوری خاک یا مواد شیمیایی حساس هستند، بیشترین سود را از آب مقطر میبرند.
5. آیا میتوان فقط گاهی از آب مقطر برای گیاهان و گل استفاده کرد؟
بله، بسیاری از افراد فقط گاهی برای پاکسازی خاک از نمکهای اضافی یا برای گیاهان بیمار از آب مقطر استفاده میکنند. استفاده گاهبهگاه آن بهویژه زمانی مفید است که آبیاری با آب لولهکشی موجب تجمع نمک در گلدان شده باشد.
6. آیا آب مقطر باعث بهبود رشد گل و گیاه میشود؟
آب مقطر به تنهایی موجب افزایش رشد گیاه نمیشود، اما در صورتی که گیاه به املاح حساس باشد، استفاده از آب مقطر از بروز مشکلات ناشی از آب سخت جلوگیری میکند. این امر غیرمستقیم به رشد سالم و طبیعی گیاه کمک میکند.
7. آیا میتوان با آب مقطر مهپاشی (اسپری) کرد؟
بله، استفاده از آب مقطر برای مهپاشی برگها بسیار ایدهآل است، زیرا بدون کلر و املاح است و لک سفید روی برگها باقی نمیگذارد، برخلاف آب شیر که معمولاً باعث ایجاد رسوبات سفید روی برگ میشود.
8. آیا میتوان آب مقطر را با کود ترکیب کرد؟
بله، در واقع استفاده از کود مایع در آب مقطر رایجترین روش برای تغذیه گیاهان با آب مقطر است. چون آب مقطر مواد معدنی ندارد، افزودن کود مایع باعث رساندن عناصر غذایی مورد نیاز به گیاه میشود.
9. آیا آب مقطر pH مناسبی دارد؟
آب مقطر در حالت خالص، pH خنثی نزدیک به ۷ دارد، اما در تماس با هوا کمی اسیدی میشود (حدود ۵.۵ تا ۶.۵). این اسیدی بودن ملایم برای بیشتر گیاهان مناسب است، چون خاک گیاهان اغلب اندکی اسیدی است.
10. آیا میتوان آب باران را جایگزین آب مقطر کرد؟
در بسیاری از موارد، بله. آب باران طبیعی نیز مانند آب مقطر، فاقد کلر و فلوراید است. با این حال اگر در منطقهای آلوده زندگی میکنید، ممکن است آب باران حاوی آلایندههای اسیدی یا فلزات سنگین باشد. در این صورت، استفاده از آب مقطر ایمنتر است.
11. چگونه میتوان در خانه آب مقطر تهیه کرد؟
با روش تقطیر. کافی است آب را بجوشانید و بخار حاصل را جمعآوری کرده و در ظرف جداگانه سرد کنید. این بخار بهعنوان آب مقطر عمل میکند. دستگاههای تقطیر خانگی نیز در بازار موجود هستند.
12. آیا آب جوشیدهشده همان آب مقطر است؟
خیر. جوشاندن آب، بسیاری از باکتریها و بخشی از کلر را از بین میبرد، اما مواد معدنی و فلزات سنگین در آن باقی میمانند. تنها راه حذف این مواد، تقطیر یا استفاده از فیلتر اسمز معکوس است.
13. چند بار در هفته باید با آب مقطر گیاهان را آبیاری کرد؟
تعداد دفعات آبیاری به نوع گیاه، فصل، دمای محیط و خاک بستگی دارد، نه نوع آب. اگر قبلاً با آب لولهکشی هفتهای دو بار آبیاری میکردید، با آب مقطر نیز همان روند را ادامه دهید، فقط مراقب تغذیه گیاه باشید.
14. آیا استفاده از آب مقطر برای کاکتوسها یا ساکولنتها مناسب است؟
بله، مخصوصاً اگر آب منطقه شما سخت باشد. اما از آنجایی که ساکولنتها به تغذیه زیادی نیاز ندارند، استفاده گهگاهی از آب لولهکشی هم معمولاً مشکلی ایجاد نمیکند.
15. آیا گیاهان میتوانند فقط با آب مقطر زنده بمانند؟
بله، اما مشروط به اینکه مواد غذایی (کودهای لازم) به طور منظم تأمین شوند. چون آب مقطر خود هیچ ماده غذایی ندارد، گیاه به تنهایی از آن رشد نمیکند.
16. آیا استفاده از آب مقطر به کاهش شوری خاک کمک میکند؟
بله. آب مقطر بهدلیل نداشتن نمک و املاح، به پاکسازی خاک از تجمع نمکهای اضافی کمک میکند. بهتر است گاهی گلدان را با آب مقطر “آبشویی” کنید تا شوری خاک کاهش یابد.
17. آیا استفاده از آب مقطر برای نهالها مناسب است؟
برای نهالهای حساس یا در مراحل اولیه رشد، آب مقطر ایدهآل است، چون محیطی بدون تنش شیمیایی فراهم میکند. البته باید تغذیه به شکل محلول غذایی انجام شود.
18. چگونه میتوان فهمید که گیاه به آب مقطر نیاز دارد؟
اگر علائم سوختگی نوک برگ، زرد شدن برگها، رسوب سفید روی خاک یا برگها، یا توقف رشد مشاهده میشود، ممکن است گیاه از سختی آب آسیب دیده باشد و آب مقطر راهحل مناسبی باشد.
19. چه زمانی نباید از آب مقطر برای گیاهان و گل استفاده کرد؟
در صورتی که خاک بسیار فقیر باشد و کود دهی منظمی صورت نگیرد، استفادهی مداوم از آب مقطر ممکن است باعث سوء تغذیه گیاه شود. همچنین برخی گیاهان مقاوم (مانند پتوس یا سانسوریا) به آب شیر واکنش منفی نشان نمیدهند و نیازی به آب مقطر ندارند.
20. کدام بهتر است: آب مقطر یا آب فیلترشده (RO)؟
آب اسمز معکوس (RO) نیز املاح را حذف میکند و شباهت زیادی به آب مقطر دارد. تفاوت اصلی در روش تولید آنهاست. برای مصارف گیاهان، هر دو گزینه مناسبی هستند و تفاوت زیادی از نظر عملکرد ندارند.
جدول کاربرد آب مقطر برای گیاهان آپارتمانی
| موضوع | توضیحات علمی | نکات کاربردی | موارد احتیاط |
|---|---|---|---|
| تعریف آب مقطر | آبی که از فرآیند تقطیر بهدست آمده و تقریباً فاقد املاح معدنی، نمکها و ناخالصیهاست. | شفاف، بیبو و بیمزه است و pH آن معمولاً خنثی یا کمی اسیدی است. | در صورت نگهداری طولانی در ظروف باز، ممکن است آلودگی میکروبی پیدا کند. |
| مزیت برای گیاهان حساس | برخی گیاهان مانند ارکیده، بگونیا رکس و کالادیوم به املاح زیاد آب حساساند و آب مقطر از رسوب نمک جلوگیری میکند. | برای گیاهانی که لکه سفید روی برگ و خاک ایجاد میشود، ایدهآل است. | نباید تنها منبع آبیاری برای مدت طولانی باشد (کمبود املاح ممکن است ایجاد شود). |
| پیشگیری از شوری خاک | آب لولهکشی معمولاً حاوی کلر، فلوراید و نمکهای کلسیم و منیزیم است که باعث تجمع در خاک میشود؛ آب مقطر این مشکل را ندارد. | هر ۲–۳ ماه یکبار شستشوی خاک با آب مقطر میتواند شوری را کاهش دهد. | در گیاهانی که نیاز بالایی به کلسیم دارند، باید همراه با کود مناسب استفاده شود. |
| آبیاری گیاهان گوشتخوار | گیاهانی مثل ونوس مگسخوار یا نپنتس فقط با آب فاقد املاح سالم میمانند. | آب مقطر بهترین گزینه است چون مشابه باران طبیعی است. | آب شهری میتواند به سرعت باعث مرگ این گیاهان شود. |
| استفاده در مهپاشی برگها | چون بدون املاح است، روی برگها لکه سفید باقی نمیگذارد. | برای براق و تمیز ماندن برگ گیاهان بزرگبرگ مثل فیکوس و مانسترا عالی است. | حتماً از آب تازه و تمیز استفاده شود تا باکتری رشد نکند. |
| ترکیب با کود مایع | به دلیل نبود املاح اضافی، محلول کود در آب مقطر بهتر جذب میشود و واکنشهای شیمیایی نامطلوب کاهش مییابد. | در کوددهی گیاهان حساس یا در قلمهزنی ایدهآل است. | دوز کود باید دقیق باشد چون آب مقطر بافر طبیعی ندارد و تغییر pH سریعتر رخ میدهد. |
| جلوگیری از رسوب در تجهیزات | استفاده در دستگاههای مهساز، اسپریبرگ و آبیاری قطرهای مانع از رسوب آهک میشود. | طول عمر دستگاهها بیشتر میشود. | هزینه استفاده مداوم برای حجم زیاد ممکن است بالا باشد. |
| استفاده در تکثیر با آب | قلمهها در آب مقطر سریعتر ریشه میدهند چون املاح زیاد رشد ریشه را کند نمیکند. | مناسب برای گیاهان با قلمههای حساس مثل فیتونیا و پپرومیا. | باید مرتب تعویض شود تا اکسیژن کافی در آب باقی بماند. |
| شبیهسازی آب باران | آب مقطر از نظر شیمیایی بسیار شبیه به آب باران خالص است. | برای شستشوی برگها و آبیاری فصلی عالی است. | در طولانیمدت باید با کود متعادل همراه باشد. |












ممنون بابت سایت و مقاله خوبتون
سلام دوست بلرتویی
ممنون بابت نگاهتون
ممنون از مطالب مفیدتون
ممنون دوست عزیز بلرتویی
آب مانده هم خوبه؟
بله به خاطر نداشتن کلر